\n\n
肺癌疫苗借鉴了感染性疾病疫苗“激发”人体主动免疫的概念,通过一系列方法,使我们的免疫系统能主动识别并杀灭肿瘤。简单说,就是把癌细胞的特征“告诉”免疫“警察”:别糊涂了,那个就是坏蛋,去抓吧。
\n\n目前正在研发、或已经使用的肺癌疫苗大体可以分为 3 类:蛋白多肽疫苗、肿瘤疫苗和抗体疫苗。我们分别介绍一下。
\n\n蛋白多肽疫苗是针对肿瘤抗原(所谓抗原,就是能激发免疫系统产生反应的物质)中某段氨基酸序列,通过化学合成技术制备的疫苗。简言之,就是把肿瘤细胞携带的抗原制备成疫苗,刺激机体产生免疫应答。
\n\nMUCin-1 疫苗和 EGF 疫苗就是其中的代表。
\n\nMUCin-1(MUC-1) 是细胞膜表面的一种糖蛋白,它在多种肿瘤(包括 NSCLC)细胞表面的分布非常丰富,并出现结构的异常,因而成为一种肿瘤标志物。它能使免疫细胞死亡或丧失战斗力[3]。
\n\n研究表明,如果晚期肺腺癌患者血液中的 MUC1 水平很高,往往提示他的免疫功能处于抑制状态,结局也比较差。
\n\nMUC1 疫苗就专门针对 MUC1,目前已经有两种疫苗在临床试验中取得一定结果,分别是 TG4010 和 L-BLP25。这些试验表明,对于中晚期 (Ⅲb 或 Ⅳ期) NSCLC 患者,接受过标准一线化疗后,联合使用 TG4010 或 L-BLP25 疫苗,能增加化疗的疗效。而且两种疫苗的安全性也比较好。常见的不良反应有疲劳、咳嗽、恶心、流感样症状[4][5][6][7]。
\n\nEGF (epidermal growth factor) 是“表皮生长因子”的缩写,它与它的受体 (EGF receptor, EGFR, 它在多种肿瘤细胞表面表达过度或出现异常 ) 结合后,能促进肿瘤的增殖、血管生成和转移。
\n\n前面提到的全球第一个上市的“古巴疫苗”CIMAvax-EGF 就是这样一种蛋白疫苗,它可以诱导人体产生针对 EGF 的抗体,阻止 EGF 与 EGFR 结合,从而抑制肿瘤生长[8][9]。
\n\n一项 Ⅱ 期临床试验在接受过一线化疗的晚期 NSCLC 患者中,评估了 CIMAvax-EGF 的有效性、安全性和疗效。结果显示,这种疫苗总体上是安全的,只有不到 1/4 的患者出现了不良事件,并且没有严重不良事件。相比未注射组,注射疫苗的一组患者生存期延长了 4 个月。在 60 岁以下的患者中,疫苗延长生存期的效果更显著(60 岁以下为 18.53 个月,总体为 7.55 个月)[8]。
\n\n肿瘤疫苗的原理是将肿瘤特有的抗原导入患者体内,重新激活免疫系统识别和打击肿瘤的能力。
\n\n“肿瘤特有的抗原”包括肿瘤细胞、肿瘤相关蛋白或多肽、表达肿瘤抗原的基因等。通过使用物理、化学或生物学方法处理肿瘤细胞,可以使抗原暴露出来,也可以通过一些特殊方法提高肿瘤疫苗的免疫原性(免疫原性可以理解为刺激免疫反应的能力),刺激免疫系统产生对肿瘤的免疫应答。
\n\nBelagenpumatucel-L 就属于这类疫苗。
\n\n转化生长因子-β (TGF-β) 是人体多种细胞分泌的一种蛋白成分,有调节细胞生长和分化的作用,在分化活跃的组织(比如肿瘤)中含量尤其高,它能帮助肿瘤逃避免疫系统的监视和抵抗。
\n\nBelagenpumatucel-L 就是一种针对 TGF-β 的肿瘤疫苗,它含有四种 NSCLC 细胞系和 TGF-β 反义质粒。反义质粒可以简单理解为抑制 TGF-β 基因表达的物质。失去了 TGF-β 这个“保护伞”,肺癌细胞就重新进入免疫系统的“视线”,被发现和击杀。
\n\n在一项 Ⅱ 期临床试验中,75 名晚期 NSCLC 患者接受三种不同剂量的 Belagenpumatucel-L 疫苗注射。结果显示,三种剂量都比较安全,并且有助于延长患者的生存期,其中 61 名患者的病灶明显缩小[10]。
\n\n还有一项名为 STOP 的 Ⅲ 期试验纳入 532 名晚期 NSCLC 患者。结果发现,与对照组相比,接受 Belagenpumatucel-L 疫苗注射的患者,总体上并没表现出显著的疗效。但是,处于化疗 12 周以内的非腺癌患者,疗效比较明显 (19.9 个月对比 12.3 个月),对接受过放疗的患者也有一定帮助(40.1 个月对比 10.3 个月)[11]。
\n\n抗体疫苗是指以针对“初始抗原”的抗体(用 Ab1 表示)作为抗原,注射到动物体内,获得抗 Ab1 的“抗抗体”(用 Ab2 表示)。Ab2 就相当于“初始抗原”的“内影像”,可以刺激机体产生对初始抗原的免疫应答,从而产生保护作用。换言之,抗体疫苗是初始抗原的“摸拟物”,当接种这种疫苗时,机体虽然没有直接接触初始抗原,却能产生对它的免疫力。所以又将这种疫苗称为内在抗原疫苗。
\n\nRACOTUMOMAB 疫苗即可归入此类。
\n\nRACOTUMOMAB 疫苗针对癌细胞内的糖基化神经节苷脂 (NeuGcGM3)。在正常的人体组织和体液中,几乎检测不到 NeuGcGM3 的存在,但在某些癌症细胞中,它的含量却很高。有研究提示它存在于超过 90% 的 NSCLC 组织中[12]。临床试验证明,RACOTUMOMAB 疫苗可以显著提高 NSCLC 患者的生存期 (5.33 个月对照 3.90 个月,P=0.039)[13]。
\n\n肺癌疫苗的研究方兴未艾,除了上述提到的疫苗,还有蛋白多肽疫苗 MAGEA3 疫苗、NY-ESO-1 疫苗等正在进行 I / II 期临床试验,并显示出了一定的抗肿瘤效应。
\n\n尽管大多疫苗还没有获准在临床应用,但是研究成果在陆续问世,相信在不久的将来,肺癌疫苗有望用于临床,为合适的肺癌患者带来新的希望。
\n\n共同作者:广东省人民医院 广东省肺癌研究所 黎琳琳医生
\n',recruit_treatment:[],summary_url:t,thanks:[],abs:"疫苗用于治疗,目前主要分 3 类:蛋白多肽疫苗、肿瘤疫苗和抗体疫苗。",diseases:[{name:"肺癌"}],releasetime:"2021-09-16",op_sole:0,size:0,title:"疫苗能将肺癌变成“慢性病”吗?",op_doctors:[{weight:0,prefix:t,sole:0,name:"吴一龙",follow:0,doctor_type:0,hprank:g,drid:10501,hpid:0,icon:N,position:k,hospital:m,department:f,doctor_clickable:1,hospital_clickable:0,text:L}],sole_recruit:{drug:[],target:t,purpose:t,count:t,hospital:[],state:0,disease:[],area:[],treatment:[]},op_doctor:{weight:0,prefix:t,sole:0,name:"吴一龙",follow:0,doctor_type:0,hprank:g,drid:10501,hpid:0,icon:N,position:k,hospital:m,department:f,doctor_clickable:1,hospital_clickable:0,text:L},op_hospital:{hpid:0,icon:t,info:t,clickable:0,name:t,hprank:t,prefix:t},ref:[],tid:6,source:t,op_author:{op_doctor:[{weight:0,prefix:t,sole:0,name:"王震",follow:0,doctor_type:1,hprank:g,drid:10496,hpid:0,icon:M,position:S,hospital:m,department:f,doctor_clickable:1,hospital_clickable:0,text:G}],op_hospital:{hpid:0,icon:t,info:t,clickable:0,name:t,hprank:t,prefix:t}},info_type:0,op_keyword:[],url:t,ctype:1,embedVideoId:[],tname:A,authorInfo:{doctors:[{weight:0,prefix:t,sole:0,name:"王震",follow:0,doctor_type:1,hprank:g,drid:10496,hpid:0,icon:M,position:S,hospital:m,department:f,doctor_clickable:1,hospital_clickable:0,text:G}],hospital:{name:m,clickable:0,hpid:0}}},tname:A,docType:1,diseaseName:"肺癌",audioData:T,relatedDocsInfo:[],showFullText:!1,metaDataType:J,darkModeAdtags:[{adtagName:"sys",mode:1},{adtagName:"jingxun.nr.wz.ss",mode:1},{adtagName:"jingxun.nr.vd.ss",mode:1},{adtagName:"jingxun.bk.jb.ss",mode:1},{adtagName:"jingxun.bk.zz.ss",mode:1},{adtagName:"jingxun.bk.sscz.ss",mode:1},{adtagName:"jingxun.bk.jczb.ss",mode:1},{adtagName:"jingxun.bk.xytym.ss",mode:1},{adtagName:"jingxun.bk.xyhxcf.ss",mode:1},{adtagName:"jingxun.bk.zytym.ss",mode:1},{adtagName:"jingxun.bk.zyspm.ss",mode:1},{adtagName:"jingxun.bk.yxmc.ss",mode:1},{adtagName:"jingxun.bk.jj.ss",mode:1},{adtagName:"huawei.push",mode:1}],sourceid:4}],fetch:{},error:T,state:{searcher:t,footer:t,modal:t,topTip:t,focus:!1,getScore:!1,message:{redpointSwitch:!0,redpointNotifySwitch:!0,redpointState:{},redpointNotifyState:{6:0},msgerList:[],msgList:{},tanyiList:[],newStatus:{7:0,8:0,9:0,10:0,11:0}},adMod:{pageInfo:{routeName:J,docid:y},allModsPriorityConfig:{"related-drugs-mod-bottom":O,"drugs-float-capsule-bottom":C,"business-search-recommend":R,"review-doctor-guide":F,"qb-follow-om-layer":B,"drug-service-float":E,"drugs-float-capsule-right":x,"content-pop-hover":P,"related-drugs-mod-end":j,"card-list":I,"qb-follow-om-top":z,"content-pop-up":U},modsPriorityConfigTree:{"related-drugs-mod-bottom":{path:a,config:O,children:{"drugs-float-capsule-bottom":{path:"related-drugs-mod-bottom/drugs-float-capsule-bottom",config:C,children:{"business-search-recommend":{path:"related-drugs-mod-bottom/drugs-float-capsule-bottom/business-search-recommend",config:R,children:{"qb-follow-om-layer":{path:"related-drugs-mod-bottom/drugs-float-capsule-bottom/business-search-recommend/qb-follow-om-layer",config:B,children:b}}},"review-doctor-guide":{path:"related-drugs-mod-bottom/drugs-float-capsule-bottom/review-doctor-guide",config:F,children:b}}},"drugs-float-capsule-right":{path:"related-drugs-mod-bottom/drugs-float-capsule-right",config:x,children:b}}},"drug-service-float":{path:c,config:E,children:{"drugs-float-capsule-right":{path:"drug-service-float/drugs-float-capsule-right",config:x,children:{"content-pop-hover":{path:"drug-service-float/drugs-float-capsule-right/content-pop-hover",config:P,children:b}}},"drugs-float-capsule-bottom":{path:"drug-service-float/drugs-float-capsule-bottom",config:C,children:b}}},"related-drugs-mod-end":{path:p,config:j,children:{"card-list":{path:"related-drugs-mod-end/card-list",config:I,children:b}}},"qb-follow-om-top":{path:_,config:z,children:b},"content-pop-up":{path:q,config:U,children:b}},modsPriorityConfig:{article:{"drugs-float-capsule-bottom":D,"business-search-recommend":V,"review-doctor-guide":H,"drugs-float-capsule-right":Q,"content-pop-hover":Y,"content-pop-up":K},search_article:{"drugs-float-capsule-bottom":{position:i,input:[],output:[o,u],status:0,visible:0},"business-search-recommend":{position:i,input:[e],output:[u],status:0,visible:0},"qb-follow-om-layer":{position:i,input:[o,e],output:[],status:0,visible:0},"drugs-float-capsule-right":{position:n,input:[],output:[l],status:0,visible:0},"content-pop-hover":{position:n,input:[s],output:[],status:0,visible:0},"qb-follow-om-top":{position:v,input:[],output:[],status:0,visible:0}},drug_combine:{"related-drugs-mod-bottom":{position:i,input:[],output:[e,o,r,s],status:0,visible:0},"drugs-float-capsule-bottom":{position:i,input:[a,c],output:[o,r],status:0,visible:0},"business-search-recommend":{position:i,input:[e,a],output:[],status:0,visible:0},"review-doctor-guide":{position:i,input:[e,a],output:[],status:0,visible:0},"drug-service-float":{position:n,input:[],output:[s,l,e],status:0,visible:0},"drugs-float-capsule-right":{position:n,input:[c,a],output:[l],status:0,visible:0},"content-pop-hover":{position:n,input:[s,c],output:[],status:0,visible:0},"related-drugs-mod-end":{position:d,input:[],output:[h],status:0,visible:0},"card-list":{position:d,input:[p],output:[],status:0,visible:0},"content-pop-up":{position:w,input:[],output:[],status:0,visible:0}},search_drug_combine:{"related-drugs-mod-bottom":{position:i,input:[],output:[e,o,u,s],status:0,visible:0},"drugs-float-capsule-bottom":{position:i,input:[a,c],output:[o,u],status:0,visible:0},"business-search-recommend":{position:i,input:[e,a],output:[u],status:0,visible:0},"qb-follow-om-layer":{position:i,input:[o,e,a],output:[],status:0,visible:0},"drug-service-float":{position:n,input:[],output:[s,l,e],status:0,visible:0},"drugs-float-capsule-right":{position:n,input:[c,a],output:[l],status:0,visible:0},"content-pop-hover":{position:n,input:[s,c],output:[],status:0,visible:0},"related-drugs-mod-end":{position:d,input:[],output:[h],status:0,visible:0},"card-list":{position:d,input:[p],output:[],status:0,visible:0},"qb-follow-om-top":{position:v,input:[],output:[],status:0,visible:0}},overview_detail:{"related-drugs-mod-bottom":{position:i,input:[],output:[e,o,r,s],status:0,visible:0},"drugs-float-capsule-bottom":{position:i,input:[a],output:[o,r],status:0,visible:0},"business-search-recommend":{position:i,input:[e,a],output:[],status:0,visible:0},"review-doctor-guide":{position:i,input:[e,a],output:[],status:0,visible:0},"drugs-float-capsule-right":{position:n,input:[a],output:[l],status:0,visible:0},"content-pop-hover":{position:n,input:[s],output:[],status:0,visible:0},"related-drugs-mod-end":{position:d,input:[],output:[],status:0,visible:0},"content-pop-up":{position:w,input:[],output:[],status:0,visible:0}},search_overview_detail:{"related-drugs-mod-bottom":{position:i,input:[],output:[e,o,u,s],status:0,visible:0},"drugs-float-capsule-bottom":{position:i,input:[a],output:[o,u],status:0,visible:0},"business-search-recommend":{position:i,input:[e,a],output:[u],status:0,visible:0},"qb-follow-om-layer":{position:i,input:[o,e,a],output:[],status:0,visible:0},"drugs-float-capsule-right":{position:n,input:[a],output:[l],status:0,visible:0},"content-pop-hover":{position:n,input:[s],output:[],status:0,visible:0},"related-drugs-mod-end":{position:d,input:[],output:[],status:0,visible:0},"qb-follow-om-top":{position:v,input:[],output:[],status:0,visible:0}}},modsPriority:{article:{tx00070001fahx47:{"drugs-float-capsule-bottom":D,"business-search-recommend":V,"review-doctor-guide":H,"drugs-float-capsule-right":Q,"content-pop-hover":Y,"content-pop-up":K}},search_article:{},drug_combine:{},search_drug_combine:{},overview_detail:{},search_overview_detail:{}},mods:{article:new Set([o,r,q,l,e,s]),search_article:new Set([u,_,o,l,e,s]),drug_combine:new Set([a,p,h,o,r,q,l,e,s,c]),search_drug_combine:new Set([u,_,a,p,h,o,l,e,s,c]),overview_detail:new Set([a,p,o,r,q,l,e,s]),search_overview_detail:new Set([u,_,a,p,o,l,e,s])}}},serverRendered:!0,routePath:"/mobile/article.html",config:{app:{basePath:"/",assetsPath:"/",cdnURL:"//staticb.baike.qq.com/yidian/production/_nuxt/"}}}}("drugs-float-capsule-bottom","","float_bottom","related-drugs-mod-bottom","business-search-recommend","drugs-float-capsule-right","float_right","content-pop-hover","qb-follow-om-layer","drug-service-float","review-doctor-guide","article_end","related-drugs-mod-end",void 0,"广东省人民医院","card-list","三甲","肺一科","top","popup","qb-follow-om-top","content-pop-up","tx00070001fahx47",{},{},"https://baike-med-1256891581.file.myqcloud.com/2018097/2ab3b021-b25a-11e8-8bd7-951e7303c542_0.png","主任医师","广东省人民医院吴一龙主任医师审阅","https://baike-med-1256891581.file.myqcloud.com/2018096/2ae0b390-b25a-11e8-acd2-f9bc6521adb7_0.png","副主任医师","广东省人民医院王震副主任医师审阅","文章详情",null,"article",{},{},{},{},{},{},{},{},{},{},{},{},{},{},{},{})